Οδοντικά εμφυτεύματα

Ενδοδοντική θεραπεία-απονεύρωση ή οδοντικά εμφυτεύματα;

Αδιαμφισβήτητα, η προτεραιότητα όλων μας θα πρέπει να είναι η διατήρηση των φυσικών μας δοντιών στην στοματική κοιλότητα και η εξαγωγή τους να αποτελεί μονόδρομο  όταν κάθε προσπάθεια που έχει καταβληθεί κρίνεται ανεπιτυχής.

Όσον αφορά στα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, παρατηρείται μια μεταστροφή του ελληνικού κοινού προς την εύρεση τρόπων διατήρησης των φυσικών του δοντιών προκειμένου να μειώσει το κόστος της οδοντιατρικής θεραπείας. Κατά το παρελθόν και λόγω της οικονομικής ευρωστίας που επιτρέπει λύσεις εύκολες και αβίαστες, οι οδοντιατρικοί ασθενείς προτιμούσαν να θυσιάσουν ένα δόντι που θα μπορούσε να σωθεί επισκεπτόμενοι τον ενδοδοντολόγο να γίνει με επιτυχία η ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) ή ακόμα και ενδοδοντική χειρουργική επέμβαση-ακροριζεκτομή ώστε να γλυτώσουν, όπως λανθασμένα θεωρούσαν κόστος, χρόνο κόπο, ταλαιπωρία.

Πλέον οι ασθενείς ψάχνουν ρωτούν, διαβάζουν, ενημερώνονται, για να εξασφαλίσουν την υγεία των φυσικών δοντιών αλλά και να διορθώσουν με οποιονδήποτε δυνατό τρόπο, πιθανόν λάθος θεραπείες που έχουν γίνει και μπορεί να οδηγήσουν στην εξαγωγή δοντιού.

Τώρα η διαρκής και ενδελεχής γνώση, το απόλυτα εξελιγμένο τεχνολογικό υλικό (μικροσκόπια κ ειδικά μηχανήματα & εργαλεία που διαθέτει ο ενδοδοντολόγος) το άρτια καταρτισμένο επιστημονικό ανθρώπινο δυναμικό και η φροντίδα προς τον άνθρωπο και τις εκάστοτε ανάγκες του, καθιστούν ακόμα και τα αδύνατα να μοιάζουν δυνατά! Δόντια ταλαιπωρημένα από λάθος ενδοδοντικές θεραπείες (απονευρώσεις), με σπασμένα εργαλεία μέσα στις ρίζες, με συρίγγια που πυορούν και μεγάλους θυλάκους που συνοδεύονται από κινητικότητα των δοντιών μπορούν να διασωθούν, αποφεύγοντας την εξαγωγή τους. Τα «καταδικασμένα» δόντια απονευρώνονται ξανά, τα σπασμένα εργαλεία με την βοήθεια των μικροσκοπίων με μεγάλες μεγενθύσεις, αφαιρούνται από το εσωτερικό των δοντιών, γίνονται αποξέσεις σε συρίγγια και θυλάκους, ακρορριζεκτομές ή και εκτομές μίας ή περισσοτέρων ριζών στους γομφίους ώστε να αποτραπεί η εξαγωγή τους με οικονομικό όφελος για τον ασθενή.

Η ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) στις περισσότερες περιπτώσεις, ολοκληρώνεται σε ένα ραντεβού και είναι ανώδυνη και οικονομικότερη λύση από την λύση των οδοντικών εμφυτευμάτων και απαιτούν την εξαγωγή του δοντιού, την αναμονή 3-4 μηνών για την επούλωση του μετεξακτικού φατνίου, έπειτα την τοποθέτηση του και την αναμονή 2-3 μηνών για την επίτευξη οστεοενσωμάτωσης και ξανά την αποκάλυψη των εμφυτευμάτων για τη λήψη των τελικών αποτυπωμάτων για την κατασκευή του προσθετικού μέρους.

Παρ όλα αυτά, όταν η εξαγωγή του δοντιού αποτελεί μονόδρομο, η λύση της αποκατάστασης μιας νωδότητας με οδοντικά εμφυτεύματα είναι η πλέον αξιόπιστη και με άριστες προδιαγραφές για ένα μακρόχρονο αποτέλεσμα.

Πότε και πως ξεκίνησε η διαδικασία των εμφυτευμάτων στην οδοντιατρική;

Κάνοντας μια αναδρομή στην ιστορία των οδοντικών εμφυτευμάτων, θα διαπιστώσουμε ότι τα εμφυτεύματα, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα χρησιμοποιούνται από το 1965, όταν τυχαία τα ανακάλυψε ο Σουηδός επιστήμονας, Branemark.  Συγκεκριμένα το 1952, προσπάθησε να κατασκευάσει μια βίδα η οποία εύκολα θα μπορούσε να αφαιρείται για να επιδιορθώσει κατάγματα σε όλα τα οστά του σώματος. Όταν όμως επιχείρησε να αφαιρέσει την βίδα από το οστό, ήταν αδύνατο, λόγω της πλήρους οστεοενσωμάτωσης που είχε πραγματοποιηθεί. Έτσι λοιπόν ξεκίνησαν χρόνια ερευνών και δοκιμών, μέχρι που το 1965, έγινε η πρώτη εφαρμογή των οδοντικών εμφυτευμάτων, ειδικά σχεδιασμένων να προσομοιάζουν με την ρίζα του δοντιού.

Τι είναι το εμφύτευμα;

Στην οδοντιατρική ορολογία, λέγοντας εμφυτεύματα ή οδοντικό εμφύτευμα, εννοούμε μια τεχνητή ρίζα δοντιού κατασκευασμένη από διάφορα μέταλλα ή άλλα βιοσυμβατά υλικά, που τοποθετείται στο οστό των γνάθων για να στηρίξει ένα δόντι, μια γέφυρα ή μια μερική ή ολική οδοντοστοιχία. Συνηθέστερα το υλικό κατασκευής τους είναι το τιτάνιο, ένα βιοσυμβατό μέταλλο που χρησιμοποιείται πολλά χρόνια στην ορθοπεδική για ανάταξη καταγμάτων. Πλέον η εναλλακτική λύση της αποκατάστασης της μερικής ή ολικής νωδότητας των ασθενών είναι πραγματικότητα και δεν αποτελεί μια λύση πειραματική αλλά αξιόπιστη, βάσιμη και εφικτή, με άριστες προδιαγραφές για ένα μακροχρόνιο αποτέλεσμα.

Από τι αποτελείται ένα οδοντικό εμφυτεύματα;

Αρχικά θα πρέπει να γνωρίζουμε τα μέρη ενός δοντιού προκειμένου να γίνει αντιληπτή και η αντιστοιχία αυτών με τα μέρη ενός εμφυτεύματος. Το φυσικό δόντι αποτελείται από την μύλη και την ρίζα. Η μύλη είναι το τμήμα του δοντιού που φαίνεται στο στόμα και βρίσκεται πάνω από την γραμμή των ούλων, ενώ η ρίζα δεν είναι ορατή στο στόμα γιατί βρίσκεται κάτω από την γραμμή των ούλων μέσα στο οστό της γνάθου.

Για να περιγράψουμε το οδοντικό εμφύτευμα, θα πρέπει  να ξέρουμε ότι αποτελείται από τρία τμήματα αντί για δύο που απαρτίζουν το φυσικό δόντι. Πρόκειται για το ίδιο το οδοντικό εμφυτεύματα που τοποθετείται στο οστό της γνάθου και αντικαθιστά την ρίζα, είναι ένας σύνδεσμος (abutment) που συνδέει το εμφύτευμα με το τρίτο τμήμα και το τρίτο αυτό τμήμα είναι η θήκη, που αντικαθιστά την μύλη του δοντιού που αναφέρθηκε παραπάνω.

Πότε χρησιμοποιούνται τα εμφυτεύματα;

Η απώλεια ενός φυσικού δοντιού λόγω τερηδόνας, περιοδοντικής νόσου, τραύματος ή ηλικίας επιβάλλει και απαιτεί την άμεση αποκατάσταση της νωδής περιοχής από κάποιο οδοντικό εμφύτευμα, προκειμένου να προστατευθεί και η υγεία των γειτονικών δοντιών αλλά και των μαλακών ιστών που τα περιβάλλει.

Συγκεκριμένα, οδοντικά εμφυτεύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν:

• Πρώτον, όταν μόνο ένα δόντι λείπει. Έτσι αποφεύγεται το τρόχισμα των παρακείμενων υγιών δοντιών για να αποτελέσουν τα ακραία στηρίγματα μιας γέφυρας.
• Δεύτερον, όταν λείπουν περισσότερα δόντια και έτσι εκτός των γεφυρών και οι μερικές οδοντοστοιχίες, οι οποίες είναι κινητές εργασίες (δηλαδή τοποθετούνται και αφαιρούνται από το στόμα από τον ίδιο ασθενή και έχουν μειωμένη συγκράτηση και σταθερότητα. Επιπλέον με τις κινητές προσθετικές εργασίες (μερικές ή ολικές οδοντοστοιχίες) υπάρχει δυσκολία στην μάσηση αλλά και στην ομιλία και συμβάλλουν στην κοινωνική απομόνωση των ασθενών εξαιτίας της αισθητικής και λειτουργικής τους ανεπάρκειας.
• Τρίτον, τα εμφυτεύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν όταν όλα τα φυσικά δόντια λείπουν αντί να τοποθετηθούν ολικές κινητές οδοντοστοιχίες με όλα τα μειονεκτήματα όπως παρουσιάζονται παραπάνω.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των οδοντικών εμφυτευμάτων;

1. Προστασία των παρακειμένων, της νωδότητας, οδοντικών ιστών, καθώς δεν απαιτείται τρόχισμα των δοντιών για την αποκατάσταση του ενός ελλείποντος.
2. Διατήρηση του ύψους του φατνιακού οστού στις θέσεις απώλειας των δοντιών λόγω της οστεοενσωμάτωσης με το εμφύτευμα.
3. Αισθητική καθώς είναι πιστή αντιγραφή του φυσικού δοντιού, ενώ διατηρείται και το περίγραμμα των μαλακών ιστών (ούλων) που περιβάλλουν το εμφύτευμα.
4. Μασητική ικανότητα άριστη, αποφεύγοντας την αστάθεια των κινητών προσθετικών εργασιών.
5. Μακροχρόνια λύση και απόλυτα προβλέψιμη ως προς το αποτέλεσμα.
6. Σε βάθος χρόνου είναι οικονομικότερη λύση σε σχέση με τις γέφυρες και τις ολικές ή μερικές οδοντοστοιχίες οι οποίες κάποια στιγμή πιθανόν να χρειαστούν αντικατάσταση.
7. Άνετη ομιλία, αποκατάσταση του σχήματος του προσώπου, επομένων και τόνωση της αυτοπεποίθησης του ατόμου.

Ποια είναι τα μειονεκτήματα των οδοντικών εμφυτευμάτων;

Το μόνο αρνητικό των οδοντικών εμφυτευμάτων είναι η αναμονή ως προς την ολοκλήρωση της αποκατάστασης της νωδότητας (περίπου 2-3 μήνες). Αναμονή που κρίνεται απαραίτητη για την επίτευξη της οστεοενσωμάτωσης πριν γίνει η φόρτιση τους με το προσθετικό μέρος ώστε να αποτελούν ένα ενιαίο και απόλυτα σταθερό σύνολο με το οστούν της γνάθου. Και αυτό όμως είναι εφικτό να γίνει από τον ειδικό στα εμφυτεύματα οδοντίατρο, βάσει κλινικών και ακτινολογικών δεδομένων αλλά και ιατρικού ιστορικού του υποψηφίου για εμφυτεύματα.

Ένα επιπλέον μειονέκτημα είναι το κόστος. Επίσης σχετικό θα λέγαμε αν σκεφτεί κανείς ότι είναι μια απόλυτα προβλέψιμη και μακροχρόνια λύση, η οποία δεν χρίζει αντικατάστασης σε βάθος χρόνου.

Ποια είναι η σωστή ιατρική αξιολόγηση ασθενών υποψηφίων για εμφυτεύματα;

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία των οστεοενσωματούμενων εμφυτευμάτων είναι η σωστή αξιολόγηση της υγείας του ασθενούς αλλά και της στοματικής του κοιλότητας. Και αυτό είναι απαραίτητο γιατί είναι δυνατόν κάποιες παθολογικές καταστάσεις να επηρεάζουν την ομαλή έκβαση της επέμβασης.

Οι παράγοντες λοιπόν που θα πρέπει να συνεκτιμηθούν κατά την αξιολόγηση του ασθενούς είναι:

1. Η ηλικία κυρίως λόγω εμφάνισης διάφορων νοσημάτων και λήψης φαρμάκων.
2. Το φύλο δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο, απλά στο σχεδιασμό της θεραπείας πρέπει να δοθεί προσοχή αν υπάρχει εγκυμοσύνη ή μεταβολικά νοσήματα του οστού, όπως η οστεοπόρωση που απαντάται στις γυναίκες κυρίως.
3. Τα μεταβολικά νοσήματα του οστού, όπως η οστεοπόρωση επιταχύνει την απορρόφηση της φατνιακής ακρολογίας σε νώδους ασθενείς.
4. Τα μεταβολικά νοσήματα που οφείλονται σε ορμονικές διαταραχές. Για παράδειγμα η ινώδης δυσπλασία και η παραμορφωτική οστίτιδα ή νόσος του Paget αποτελούν πλήρη αντένδειξη για τοποθέτηση εμφυτευμάτων. Επίσης σακχαρώδης διαβήτης αν είναι ελεγχόμενος δεν αποτελεί αντένδειξη.
5. Η ακτινοβολία των οστών των γνάθων λόγω κινδύνου οστεονέκρωσης αν δεν πραγματοποιηθεί η επέμβαση της τοποθέτησης εμφυτευμάτων κάτω από κάποιες προϋποθέσεις.
6. Η λήψη φαρμάκων και κυρίως ανοσοκατασταλτικών αποτελεί πλήρη αντένδειξη.
7. Το κάπνισμα πρέπει να περιοριστεί κυρίως την ημέρα της τοποθέτησης των εμφυτευμάτων καθώς συνοδεύεται από μειωμένη επουλωτική ικανότητα και ελαττωμένη αντίσταση στην φλεγμονή.

Ποια είναι η διαδικασία τοποθέτησης εμφυτευμάτων;

Πριν την τοποθέτηση των εμφυτευμάτων έχει προηγηθεί ένα διαγνωστικό ραντεβού με τον ειδικό στα εμφυτεύματα οδοντίατρο, στο οποίο πραγματοποιείται ο σχεδιασμός της θεραπείας με βάση μια ειδική ακτινογραφία, η αξονική τομογραφία (dental scan). Tότε αποφασίζεται ο χρόνος της επέμβασης, ορίζονται οι ακριβείς θέσεις τοποθέτησης των εμφυτευμάτων με γνώμονα την ανατομία της περιοχής και τις ιδιαίτερες απαιτήσεις αυτής και καθορίζεται ο αριθμός των εμφυτευμάτων και οι διαστάσεις του καθενός.

Στη συνέχει η διαδικασία τοποθέτησης είναι πολύ απλή και απίστευτα γρήγορη. Αρχικά γίνεται αναισθησία της περιοχής, όπως την αναισθησία που γίνεται για την εξαγωγή ενός δοντιού και όχι κάτι διαφορετικό από αυτό. Ακολουθεί η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων από τον  εξειδικευμένο οδοντίατρο  και η κάλυψη τους από τα ούλα, τα οποία συρράπτονται ώστε προστατευμένα όπως θα ναι να επιτευχθεί η οστεοενσωμάτωση, Δηλαδή η πλήρης σύνδεση του εμφυτεύματος με το περιβάλλον οστούν.

Σε δεύτερο χρόνο γίνεται η αποκάλυψη των εμφυτευμάτων που υπολογίζεται ότι για την άνω γνάθο η αποκάλυψη γίνεται στους 6 περίπου μήνες ενώ στην  κάτω στους 3 μήνες. Στην επέμβαση αυτή γίνεται ξανά αναισθησία της περιοχής, αποκαλύπτονται τα εμφυτεύματα και τοποθετούνται σε αυτά οι βίδες επούλωσης. Μετά από δύο περίπου εβδομάδες αφού έχει τηρηθεί καλή στοματική υγιεινή και ο βλεννογόνος γύρω από τα εμφυτεύματα έχει πλήρως επουλωθεί, αρχίζει το στάδιο της προσθετικής αποκατάστασης στο οποίο λαμβάνονται τα αποτυπώματα για το προσθετικό μέρος με το οποίο φορτίζονται τα εμφυτεύματα.

 

Κωνσταντίνος Λάγιος, Χειρουργός Οδοντίατρος- Ενδοδοντολόγος M.S.- Ιωάννα Τσαγκαράκη Χειρουργός  Οδοντίατρος.